راه علاج حسد (منبر حسد 7 )
راه علاج حسد
صفت رذیله حسد، مانند دیگر اوصاف رذیله، جزء بیماریهای روح به حساب می آید و هر بیماری روحی قابل درمان است؛ هرچند درمان این رذیله کاری است دشوار که گاه نیاز به تلاش فراوان دارد، ولی با این حال نباید از درمان آن ناامید بود. علمای اخلاق برای درمان حسد به دو امر توصیه نموده اند:
الف. شیوه علمی
در این راه، خوب است انسان نسبت به زیانهای بی شمار رذیله حسد تفکر و اندیشه داشته باشد و آیات و روایاتی را که در این زمینه وارد شده است، ملاحظه نماید و سرگذشت کسانی را که دچار حسودی بودند، مطالعه کند که این عمل یقینا اثر مثبتی خواهد داشت و انسان به جای تلاش در تخریب دیگران و زوال نعمت از آنها، برای پیشرفت و ترقی خویش تلاش خواهد نمود.
علی علیه السلام در این زمینه می فرماید:
»اِحْتَرِسُوا مِنْ سَوْرَةِ الْجَمْدِ وَ الْحِقْدِ وَ الْغَضَبِ وَ الْحَسَدِ وَ اَعِدُّوا لِکُلِّ شَیْ ءٍ مِنْ ذَلِکَ عُدَّةً تُجَاهِدونَهُ بِهَا مِنَ الْفِکْرِ فِی الْعَاقِبَةِ وَ مَنْعِ الرَّذِیلَةِ وَ طَلَبِ الْفَضِیلَةِ؛ خود را از شدّت بخل و کینه و غضب و حسد در امان دارید و برای مبارزه با هریک از این امور وسیله ای آماده سازید، از جمله:
1)در عواقب [سوء] این صفات رذیله تفکر
کنید
2)و از آنها دوری بجویید
3)و به دنبال فضایل بروید«
راه علاج حسد
صفت رذیله حسد، مانند دیگر اوصاف رذیله، جزء بیماریهای روح به حساب می آید و هر بیماری روحی قابل درمان است؛ هرچند درمان این رذیله کاری است دشوار که گاه نیاز به تلاش فراوان دارد، ولی با این حال نباید از درمان آن ناامید بود. علمای اخلاق برای درمان حسد به دو امر توصیه نموده اند:
الف. شیوه علمی
در این راه، خوب است انسان نسبت به زیانهای بی شمار رذیله حسد تفکر و اندیشه داشته باشد و آیات و روایاتی را که در این زمینه وارد شده است، ملاحظه نماید و سرگذشت کسانی را که دچار حسودی بودند، مطالعه کند که این عمل یقینا اثر مثبتی خواهد داشت و انسان به جای تلاش در تخریب دیگران و زوال نعمت از آنها، برای پیشرفت و ترقی خویش تلاش خواهد نمود.
علی علیه السلام در این زمینه می فرماید:
»اِحْتَرِسُوا مِنْ سَوْرَةِ الْجَمْدِ وَ الْحِقْدِ وَ الْغَضَبِ وَ الْحَسَدِ وَ اَعِدُّوا لِکُلِّ شَیْ ءٍ مِنْ ذَلِکَ عُدَّةً تُجَاهِدونَهُ بِهَا مِنَ الْفِکْرِ فِی الْعَاقِبَةِ وَ مَنْعِ الرَّذِیلَةِ وَ طَلَبِ الْفَضِیلَةِ؛ خود را از شدّت بخل و کینه و غضب و حسد در امان دارید و برای مبارزه با هریک از این امور وسیله ای آماده سازید، از جمله:
1)در عواقب [سوء] این صفات رذیله تفکر کنید
2)و از آنها دوری بجویید
3)و به دنبال فضایل بروید«
ب. شیوه عملی
شیوه عملی نیز راههای مختلفی دارد که به برخی از آنها اشاره می شود:
1. خدمت به جای تخریب
امام راحل رحمه الله در این زمینه می فرماید:
«علاج عملی نیز از برای این رذیله فضیحه است و آن چنان است که با ترتیب اظهار محبّت کنی با محسود و تربیّت آثار آن را دهی و مقصودت از آن علاج مرض باطنی باشد. نفس، تو را دعوت می کند که او را اذیت کن! توهین کن! دشمن داشته باش و... تو به خلاف میل نفس به او:
ترحّم کن و تجلیل و توقیر نما!
زبان را به ذکر خیر او وادار کن! نیکوییهای او را برخود و بر دیگران عرضه دار!
صفات جمیله او را خاطر نشان خود کن!
گرچه اینها که می کنی، در اوّل امر با تکلّف [و زحمت] است، از روی مجاز و غیر واقع است؛ لیکن چون مقصود، اصلاح نفس و بر طرف کردن این نقص و رذیله است، بالاخره به حقیقت نزدیک می شود، کم کم تکلّف کم می شود و نفس عادی می شود و واقعیّت پیدا می کند. لااقل به نفس عرضه دار و بفهمان که این شخص بنده خداست و شاید خداوند تعالی به او نظر لطف داشته که او را متنعم کرده و اختصاص داده به خاصّه نعم خود«
اگر حسود به جای اینکه برای درهم شکستن اعتبار و شخصیّت فردی که مورد حسدش قرار گرفته، به تقویت موقعیّت خود بپردازد و به جای غیبت و مذمّتش او را به خاطر صفات نیکش مدح و ستایش کند و به جای تلاش در تخریب زندگی مادّی او، خود را آماده اعانت و همکاری نماید و تا می تواند از او سخن نیک در بین بیماریهای روحی، یکی از بدترین بیماریها که معالجه آن سالها طول می کشد، حسادت است.
بگوید، تا ممکن است نسبت به او محبّت کند و تا آنجا که در اختیار اوست، خیر و سعادت او را بطلبد و به دیگران نیز همین امور را توصیه کند، به یقین تکرار این کارها تدریجا آثار رذیله حسد را از روح او می شوید.»
2. دنبال نکردن حسد
راه دیگر برای درمان این است که هرگاه نسبت به کسی حسادت پیدا کرد، تا آنجا که می تواند مطلب را دنبال و پی گیری نکند تا کم کم از نظر فکری و ذهنی نیز رها شود.
در حدیثی امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: «أَنَّ الْمُوءْمِنَ لَا یَسْتَعْمِلُ حَسَدَه؛ مؤمن حسد خود را به کار نمی برد.»
3. راضی به قضای الهی بودن
عامل دیگر برای درمان حسد این است که انسان خود را تسلیم قضا و قدر الهی بداند و به آنچه خداوند به او عنایت فرموده است، قانع باشد. علی علیه السلام فرمود: «مَنْ رَضِیَ بِحَالِهِ لَمْ یَعتَوِرْهُ الْحَسَدُ؛ کسی که به آنچه دارد، راضی باشد، حسد دامان او را نمی گیرد.»
دعا برای تقویت تسلیم در برابر قضای الهی و تصفیه روح
و تکرار این دعا مخصوصا در قنوت برای تقویت تسلیم انسان در برابر قضای الهی و تصفیه روح مفید است:
«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ إِیمَاناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ یَقِیناً صادقا حَتَّی أَعْلَمَ أَنَّهُ لَنْ یُصِیبَنِی إِلَّا مَا کَتَبْتَ لِی وَ رَضِّنِی مِنَ الْعَیْشِ بِمَا قَسَمْتَ لِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ؛ خدایا! از تو ایمانی را می خواهم که در دلم جای گرفته باشد و یقین صادقی را می خواهم که بدانم به من [مصیبتی] نمی رسد، مگر آنچه تو نوشته ای و راضیم کن به آنچه از زندگی قسمت من کرده ای، ای مهربان ترین مهربانان!»
