چند روایت زیبا درباره توبه

راه رشد » توبه در روایات‏

1. اهمیّت توبه: قال الباقرعلیه السلام: «ان اللَّه اشد فرحاً بتوبة عبده من رجل اضل راحلته و زاده فى لیلة ظلماء فوجدها فاللَّه اشد فرحاً بتوبة عبده من ذلک الرجل براحلته حین وجدها»(780)
 امام باقرعلیه السلام مى‏فرماید: خداوند متعال خوشحال‏تر مى‏شود به توبه بنده خود، از مردى که در شب تاریک در بیابانى مرکب و توشه خود را گم کند و ناگاه آن را بیاید.
 2. توبه مایه پاکى از گناه: حضرت على‏علیه السلام مى‏فرماید: «التوبه تطهر القلوب و تغسل الذنوب» توبه، وسیله تطهیر و پاکى قلوب و باعث پاک شدن گناهان است و نیز مى‏فرماید: «حسن التوبة یمحو الحوبة»(781) نیکو توبه نمودن، معصیت را از بین مى‏برد.(782)
 3. توبه مایه نزول رحمت: حضرت على‏علیه السلام مى‏فرماید: «التوبه تستنزل الرحمه» توبه موجب نزول رحمت الهى است.
 4. آسان‏تر از توبه: قال على‏علیه السلام: «ترک الذنب اهون من طلب التوبة»(783) ترک گناه، آسان‏تر از توبه است.
 5. عدم جواز تأخیر توبه: قال رسول‏اللَّه‏صلى الله علیه وآله وسلم: «یابن مسعود لا تقدّم الذنب و لاتؤخر التوبة و لکن قدمّ التوبة و اخّر الذنب»(784) پیامبر فرمود: اى پسر مسعود! گناه را جلو نیانداز و توبه را تأخیر نیانداز، بلکه توبه را مقدم بدار و گناه را به تأخیر بیانداز.
 6. نشانه‏هاى تائبان قال رسول‏اللَّه‏صلى الله علیه وآله وسلم: «أتدرون من التائب؟ قالوا: الّلهم لا. قال: اذا تاب العبد و لم یرض الخصماء فلیس بتائب، من تاب و لم یزد فى العبادة فلیس بتائب، من تاب و لم یغیّر لباسه فلیس بتائب، من تاب و لم یغیّر رفقائه فلیس بتائب، من تاب و لم یفتح قلبه و لم یوسع کفّه فلیس بتائب، من تاب و لم یقصّر امله و لم یحفظ لسانه فلیس بتائب، من تاب و لم یغیّر خلقه و نیّته فلیس بتائب، من تاب و لم یغیّر خلقه و نیّته فلیس بتائب، من تاب و لم یقدم فضل قوته من بدنه فلیس بتائب، اذا استقام على هذه الخصال فذاک التائب»(785)
 پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم از اصحاب خود پرسیدند: آیا مى‏دانید تائب چه کسى است؟ عرض کردند: نه، فرمود: اگر کسى توبه کند وکسانى را که به آنان بدى کرده است راضى نکند ولباس خود را تغییر ندهد ودوستان (منحرفش) را تغییر ندهد وقلب خود را باز نکند وبذل وبخشش پیدا نکند وآرزویش را کوتاه و زبانش را حفظ نکند واخلاق ونیتش را تغییر ندهد و طعام خود را کم نکند، تائب نیست و هرگاه انسانى این صفات را تحصیل کند توبه‏کننده واقعى است.
 کلام مرحوم فیض کاشانى‏
 مرحوم فیض کاشانى مى‏فرماید: توبه از امور اختصاصى نیست بلکه نسبت به اشخاص و احوال عمومیت دارد و هیچ‏کس از آن بى‏بهره نیست قال اللَّه تعالى: «وتوبوا الى اللَّه جمیعاً»(786) همگى به درگاه خدا توبه کنید. در این آیه خطاب عمومى است و اختصاص به گروه معینى ندارد.
 امّا این‏که بر هر انسانى لازم است در تمام حالات توبه و انابه نماید. براى آن است که هیچ کس از معصیت جوارحى بر کنار نیست و به فرض آن‏که گاهى از اوقات اعضا و جوارحش مرتکب معصیت نشود، در قلب مرتکب معصیت مى‏شود و اگر قلباً به ارتکاب معصیت نپردازد از وسوسه شیطان که او را از ذکر خدا غافل مى‏سازد بر کنار نیست و ثابت است که همه این موضوعات موجبات نقص او را فراهم مى‏سازند و هر یک از این‏ها داراى اسبابى است و اسباب ترکشان همان است که به ضد آن‏ها بپردازد و از آن‏ها رجوع کند و توبه هم به معناى رجوع است و هیچ کس خالى از این نقیصه نیست لیکن در مقدارش، متفاوتند و در اصل گناه مشترکند و اما گناه انبیا و اوصیا مانند گناه ما نیست گناه آن‏ها این است که از ذکر دایمى حق باز مى‏مانند و به امور مباح مى‏پردازند و چون از توجه به مباحات باز مانند اجرشان مضاعف گردد.
 حضرت صادق‏علیه السلام فرمود: رسول اکرم با آن‏که گناهى مرتکب نمى‏شد، در هر شبانه روز صد مرتبه استغفار مى‏کرد. خداوند متعال اولیاى خود را بدون هیچ گناهى به مصیبت‏ها و ناراحتى‏هایى دچار مى‏فرماید تا اجرشان را مضاعف گرداند.
 و این‏که گناه را استثنا کرده براى آنست که گناه آنان مانند گناه ما نیست و گناه هر یک از آن‏ها به اندازه قرب منزلت اوست. قال الصادق‏علیه السلام انّ رسول اللَّه‏صلى الله علیه وآله وسلم یتوب الى اللَّه و یستغفر فى کل یوم و لیلة مأة مرّة من غیر ذنب ان اللَّه یخصّ اولیائه بالمصائب لیأجرهم علیها من غیر ذنب یعنى من غیر ذنب کذنوبنا فان ذنب کل احد انما هو بحسب قدره و منزلته عنداللَّه.(787)
 کلام امام خمینى‏قدس سره‏
 امام خمینى‏قدس سره مى‏فرماید: «شخص تائب، پس از توبه نیز آن صفاى باطنى برایش باقى نمى‏ماند، چنان‏که صفحه کاغذى را اگرسیاه کنند و باز بخواهند جلا دهند البته به حال جلاى اولى بر نمى‏گردد یا ظرف شکسته‏اى را اگر اصلاح کنند باز به حالت اولى مشکل است عود کند. بسیار فرق است بین دوستى که در تمام عمر، با صفا و خلوص با انسان رفتار کند با دوستى که خیانت کند و پس از آن عذر تقصیر طلب نماید». بنابراین، انسان باید حتى الامکان گناه نکند و اگر خداى نخواسته گناه کرد هر چه زودتر در صدد توبه و علاج برآید. و بهار توبه ایام جوانى است که بار گناهان کم است. انسان در پیرى حرص و طمع او بیشتر است. برفرض که انسان بتواند در ایام پیرى توبه کند از کجا به پیرى برسد و اجل به او مهلت دهد. کمیاب بودن پیران دلیل بر این است که مرگ به جوانان نزدیک‏تر است. انسان در یک شهر پنجاه هزار نفرى، پنجاه نفر پیر هشتاد ساله نمى‏بیند.(788)

---

780) کافى، ج 2، ص 415.
781) توبه.
782) تصنیف غررالحکم.
783) بحار، ج 73، ص 364.
784) بحارالانوار، ج 77، ص 104.
785) بحارالانوار، ج 6، ص 35.
786) نور، 31.
787) حقایق، ص 288؛ محجة البیضاء، ج 7، ص 17.
788) اربعین امام خمینى‏قدس سره، ص 233.

صفحه قبل « [صفحه 164]» صفحه بعد
منبع : سایت درس هایی از قرآن